Państwo Puckie i Karol, trzykrotny król Szwecji (Podcast, Odcinek #81)

Karol Knutsson Bonde, urodzony w 1408 roku, był szwedzkim arystokratą, który trzykrotnie sprawował władzę królewską. W 1455 roku założył Państwo Puckie, które było niezależnym państwem na terenie dzisiejszej Polski. Państwo Puckie przetrwało trzy lata. Zostało potem włączone do Polski na mocy pokoju toruńskiego. Karol zmarł w 1470 roku w wieku 62 lat.

Pierwszy raz na szwedzkim tronie.

W roku 1434 doszło do buntu przeciwko panowaniu Eryka Pomorskiego, którego głównym przywódcą był Engelbrekt Engelbrektsson. Krótko po wybuchu buntu, Engelbrektsson został zamordowany przez Karola Bonde, szlachcica, który przejął dowodzenie nad rebelią. Brutalne metody Bonde skłoniły do prób negocjacji z Erykiem, jednak bezskutecznie. W 1439 roku Eryk został zdetronizowany w Szwecji i Danii, a w 1442 roku również w Norwegii. Po śmierci Krzysztofa Bawarskiego w 1448 roku, Karol Knutsson Bonde został wybrany królem Szwecji.

Wśród wpływowych rodzin rozpoczęła się rywalizacja o utrzymanie korony oraz zdobycie obszerniejszych i bardziej dochodowych lenn i posiadłości w państwie. Christian I, król Danii i Norwegii, wspierał tę walkę.

Król Karol bezlitośnie poszerzał swoje terytoria w Uppland, Ostrogothii i okolicach Sztokholmu, wywołując niechęć wpływowych rodzin, zwłaszcza Vasa i Oxenstiernów. Arcybiskup Oxenstierna, przywódca opozycji, prowadził z nim konflikt, który zakończył się śmiercią dowódcy i pojmaniem jego zwolenników.

Zimą 1457 roku Karol Knutsson Bonde opuścił Szwecję, załadując majątek na statki. Z towarzyszami, w tym nastoletnimi córkami i kuzynem Stenem Sturem, udał się do Polski. Sten Sture odegrał później ważną rolę w historii Szwecji. Nowym królem Szwecji został Christian I, który poślubił Dorotę, wdowę po poprzednim królu. Statek z wygnanym królem dotarł do Gdańska w lutym 1457 roku, gdzie został serdecznie przyjęty przez miejscowych urzędników.

Sojusznik Polski

W Polsce toczyła się wojna trzynastoletnia z Zakonem Najświętszej Marii Panny o finanse na zaciężne wojska. Król Danii, Christian I, był sojusznikiem Zakonu. Król Polski, Kazimierz IV Jagiellończyk, po spotkaniu z Karolem Bondem w Gdańsku, uzyskał pomoc w postaci pożyczki 21 200 marek pruskich, zabezpieczonej zamkiem i miastem Puck.

Szwedzkie Państwo Puckie, obejmujące obszar około 980 km² z miejscowościami granicznymi, zostało założone przez Karola Knutssona Bonda. Bond wspierał bałtyckich piratów, tzw. Witalianów, i wydał im listy kaperskie do rabowania statków Zakonu i duńskich jednostek na Bałtyku. Umowa podpisana przez Szwedzkiego Króla określiła jego uprawnienia w państwie puckim.

Karol Knutsson dysponował licznym wojskiem najemnym, choć mieszkańcy Pucka byli niechętni nowemu władcy. Sabotaż prac skłonił króla Kazimierza Jagiellończyka do wysłania listu z upomnieniem do Pucka, domagając się posłuszeństwa wobec Knutssona.

Rada Królewska ukarała Bonda, przejmując kontrolę nad jego posiadłościami. Po trzech latach istnienia, Państwo Puckie zostało podbite przez Zakon Szpitala Najświętszej Marii Panny Domu Niemieckiego w Jerozolimie w październiku 1460 roku.

Powrót do Szwecji

Przewidując wyzwania, Karol Knutsson Bonde uciekł do Gdańska. W trudnym czasie zmarła jego córka Małgorzata. Równocześnie rywal, Christian I, skierował oskarżenia i wynajmował zabójców, z których jeden został schwytany i stracony na Długim Targu.

Nowi zwolennicy króla ze Szwecji przynosili nadzieję na jego powrót. Bunt biskupa Kettila Wazy obalił Christiana I. Bonde, wezwany do ojczyzny, zakupił statki, zwerbował żołnierzy, w tym Polaków, i w 1464 roku powrócił do Szwecji.

Przywrócony na tronie w Sztokholmie, został zdetronizowany po roku. Przeniósł się na swoje lenna w Finlandii, zamieszkując twierdzę Raasepori. Wkrótce odnowił romans z Kristiną Abrahamsdotter, co zaowocowało narodzinami syna Karola Karlssona Bonde w 1465 roku.

W Szwecji po śmierci głównego wroga, Christiana I, trwały wewnętrzne spory i kolejne powstania. Pod koniec 1467 roku Karol Knutsson Bonde powrócił do Sztokholmu, wstępując na tron po raz trzeci z kochanką i nowonarodzonym dzieckiem. Spośród trzech córek przeżyły Ryksa i Birgitta, które wstąpiły do klasztoru, a Magdalena wyszła za mąż.

Ostatnie dni

Choroba króla nie powstrzymała go przed poślubieniem Kristiny Abrahamsdotter, krótko potem zmarłego, przekazując władzę synowi Karolowi Karlssonowi Bonde. Sten Sture, bratanek, zarządzał państwem do czasu pełnoletniości syna.

Karol Knutsson Bonde został pochowany w kościele klasztoru franciszkanów w Sztokholmie, a pomnik wzniósł Jan III Waza sto lat później. Sture przejął władzę, ignorując życzenie wuja, a syn króla otrzymał część dziedzictwa. Losy matki króla pozostają tajemnicą.

W podcastcie o Karolu Knutssonie Bonde odkryjesz tajemnice życia tego szwedzkiego monarchy, jego zwycięstwa, polityczne spory i relacje międzynarodowe. Poznasz historię jego nieustępliwości, manewrów strategicznych i relacji rodzinnych. Śledź jego losy, od ucieczki do Gdańska po utratę tronu i powrót do władzy, wraz z dramatycznymi chwilami, małżeństwem i intrygami dworskimi. Podcast dostępny na Spotify i innych platformach podcastowych.

Źródła:

Herman Lindqvist – Przez Bałtyk. 1000 lat polsko-szwedzkich wojen i miłości. Wydawnictwo Poznańskie

Zapraszam do wysłuchania na YouTube oraz na większości platform podcastowych.