Młodość
Katarzyna Jagiellonka przyszła na świat 1 listopada 1526 roku w Krakowie jako najmłodsza córka Zygmunta I Starego, króla Polski, i Bony Sforzy. W tamtym okresie, 1 listopada nie miało jeszcze powszechnej rangi jako dzień zadumy nad zmarłymi. Niestety, w trakcie swojego dzieciństwa Katarzyna doświadczała częstego zaniedbywania ze strony rodziców, zwłaszcza ze strony matki, która skoncentrowała się głównie na swojej pierworodnej córce Izabeli oraz jedynym synu Zygmuncie Augustowi. Katarzyna rosła w towarzystwie dwóch sióstr, Zofii i Anny. Mimo że wszystkie trzy królewny otrzymały staranne wykształcenie, było ono jednakowoż ograniczone w porównaniu do tego, jakie privilegia przysługiwały starszej siostrze Izabeli, dzięki inicjatywie królowej Bony.
Jej życie nabrało nowego kształtu w 1547 roku, kiedy to jej brat, Zygmunt II August, pojął za żonę Barbarę Radziwiłłówną. W wyniku tego małżeństwa oraz związanej z nim przeprowadzki do Wilna, a także śmierci ojca w 1548 roku, Katarzyna wraz z matką i siostrami przeniosła się z Krakowa na Mazowsze, gdzie matka otrzymała odprawę wdowią.
Szwedzki mariaż
Historia matrymonialna Katarzyny nabrała tempa w 1562 roku, kiedy fińscy posłowie przybyli do Wilna, składając propozycję małżeństwa między Katarzyną a Janem Wazą, przyszłym królem Szwecji. To zdarzenie nieco zakłóciło oczekiwania, gdyż tradycja nakazywała, aby królewny wychodziły za mąż według starszeństwa. Jednak starsza siostra Katarzyny, Anna, będąca nadal panną, zrezygnowała ze swojego prawa na rzecz Katarzyny, co zyskało aprobatę króla i brata. Tak więc, za sprawą decyzji Anny, Katarzyna została wydana za mąż za Jana Wazę.
Warto przypomnieć, że Anna Jagiellonka zajmuje szczególne miejsce w moim podcaście “Ach te Anki”. Katarzyna, w wieku 36 lat – co wówczas nie było już młodym wiekiem dla panny – 4 października 1562 roku w Wilnie, złożyła przysięgę małżeńską z księciem Finlandii, Janem, późniejszym królem Szwecji jako Jan III. Para zamieszkała w Turku, gdzie Katarzyna prowadziła swój dwór. W roku 1560 car Rosji, Iwan Groźny, będąc owdowiały, ubiegał się o rękę Katarzyny. Niemniej jednak Zygmunt August nie wyraził na to zgody. Jej życie było pełne wzlotów i upadków, zwłaszcza w okresie panowania szwedzkiego króla Eryka XIV, który podejrzewał Jana Wazę o spiskowanie z Rzecząpospolitą i uwięził parę książęcą w zamku Gripsholm nieopodal Sztokholmu. Tam, 20 czerwca 1566 roku, Kaśka urodziła syna Zygmunta, nazwanego na cześć swojego dziadka Zygmunta Starego. W spoilerze: Zygmunt zostanie później królem Polski jako Zygmunt III Waza.
W trakcie rządów króla Eryka XIV Szwedzkiego, szwagra Katarzyny Jagiellonki, zaczęły pojawiać się symptomy choroby psychicznej. Jego postawa stawała się coraz bardziej podejrzliwa i brutalna, a represje wobec przeciwników politycznych przybierały na sile. W maju 1567 roku doszło nawet do zamordowania członków rodziny Sture, co wywołało powszechne oburzenie. W tej sytuacji Katarzyna, żona Eryka, zaczęła przekonywać swojego męża, Jana III Wazę, do zdystansowania się od Eryka. Jan III początkowo opierał się, ale w końcu zgodził się na plan Katarzyny. 17 sierpnia 1568 roku Jan III i jego stronniczy wtargnęli do zamku w Uppsali, gdzie przebywał Eryk. Król został aresztowany i uwięziony, a Jan III ogłosił się nowym władcą Szwecji. Eryk XIV nigdy nie zaakceptował utraty władzy. W więzieniu jego zdrowie psychiczne uległo kolejnemu pogorszeniu, a zmarł 10 lipca 1577 roku. Jego śmierć była owiana tajemnicą, a niektórzy historycy sugerują, że został otruty przez Jana III.
Królowa Szwecji
Koronacja Jana III i Katarzyny Jagiellonki odbyła się 10 lipca 1569 roku w katedrze uppsalskiej. Było to pierwsze takie wydarzenie w Szwecji od czasów reformacji protestanckiej. Katarzyna Jagiellonka była zdecydowaną katoliczką i zabiegała o zachowanie wpływów tej religii w Szwecji. Jej wpływ sprawił, że Jan III wprowadził przepisy liturgiczne dla kościoła szwedzkiego, zawierające elementy katolickie.
Zapraszam do wysłuchania na YouTube oraz na większości platform podcastowych.
