Miejsca Nieoczywiste Podcast Bitwa MORSKA na Zalewie Wiślanym i MORSKA historia tego akwenu. (Podcast, Odcinek #16)

Bitwa MORSKA na Zalewie Wiślanym i MORSKA historia tego akwenu. (Podcast, Odcinek #16)

Bitwa MORSKA na Zalewie Wiślanym i MORSKA historia tego akwenu. (Podcast, Odcinek #16) post thumbnail image

Bitwa morska na Zalewie Wiślanym podczas Wojny Trzynastoletniej znacząco przechyliła szalę na korzyść Polski. Wkrótce Zakon Najświętszej Marii Panny będzie zmuszony uklęknąć. Miasta takie jak Elbląg, Frombork czy Braniewo dzielnie walczyły po stronie polskiego króla, dostarczając flotę, która odegrała kluczową rolę w tej bitwie. To niejedyne morskie wydarzenie związane z Zalewem Wiślanym, znane także jako Zatoka Świeża. Podobnie dzieje się w przypadku dzisiaj intensywnie dyskutowanego przekopu przez Mierzeję Wiślaną, którego koncepcja pojawiała się wielokrotnie w historii.

Czy w średniowiecznej Polsce istniała flota wojenna?

Owszem, Polska dysponowała flotą wojenną, chociaż jej charakter różnił się od obecnego. W tamtych czasach Polska wykorzystywała praktykę zwana “kaperowaniem”, polegającą na wynajmowaniu statków, często o charakterze korsarskim, wraz z ich załogami. Taktyka ta była powszechna w całej Europie i stanowiła swoistą legalizację pirackich działań podejmowanych przez miasta czy państwa, które nie posiadały własnej floty wojennej.

W okresie wojny trzynastoletniej (1454–1466) Polska aktywnie angażowała się w działania morskie, głównie na obszarze Zatoki Gdańskiej (Zalewu Wiślanego). Miasta portowe związane z Polską, takie jak Elbląg, Braniewo, Frombork czy Gdańsk, dostarczały flotę w celu wsparcia króla Kazimierza Jagiellończyka w walce z Zakonem Krzyżackim. Flota polska, chociaż nie była stałą flotą w nowożytnym tego słowa znaczeniu, odgrywała ważną rolę w blokowaniu czy przerywaniu szlaków zaopatrzeniowych dla Krzyżaków na morzu.

Zaciąg najemników oraz wynajmowanie statków z kaprami (tzw. kaperowanie) były powszechną praktyką, zarówno po stronie polskiej, jak i krzyżackiej. Mimo braku stałej floty wojennej Polska umiała skutecznie wynajmować i wykorzystywać statki na morzu, co stanowiło istotny element polityki morskiej tego okresu. Dochodziło również do bitewnych potyczek na Zalewie Wiślanym, w których uczestniczyło wiele jednostek z obu stron konfliktu.

Bitwa na Zalewie Wiślanym

W ówczesnym okresie w Księstwie Pomorskim panował sojusznik króla Kazimierza – Eryk II, który później zaaranżował małżeństwo swojego syna, Bogusława X Wielkiego, z córką polskiego króla, Anną Jagiellonką. Z tego powodu wszelka pomoc lądowa dla Zakonu stała się niemożliwa, pozostając jedynie opcja morska. Bałtyckie cieśnina Bałgijska łączą Zalew Wiślany z Bałtykiem, umożliwiając dostęp do rzeki Pasłęki oraz Nogatu (gdzie zlokalizowany jest Malbork) – stanowi to ostateczną trasę zaopatrzenia dla Zakonu. Powróćmy do Zalewu. Krzyżacy kontrolują Królewiec, a dowódca zaciężnych sił polskich, Piotr Dunin, oblega Gniew. Krzyżacy przygotowują okręty i wojska lądowe, aby udzielić wsparcia oblężonemu miastu. 4 września flotylla krzyżacka, licząca ponad dwa tysiące ludzi, wpływa na Zalew Wiślany i kieruje się na południe w kierunku Żuław.

Tak więc dochodzimy do 15 września 1463 roku, kiedy 30 okrętów floty gdańsko-elbląsko-braniewskiej staje naprzeciwko 44 statków floty Zakonu Krzyżackiego. Podobno na okrętach krzyżackich znajdowało się około 2500 żołnierzy i marynarzy, przeciwko około 1500 po stronie królewskiej. Pycha poprzedza upadek, ponieważ krzyżacy zakładali, że przewaga liczby i jakości ich floty zapewni im zwycięstwo. Jednak flota Polski i Związku Pruskiego wykorzystała determinację i element zaskoczenia, zepchnąwszy Krzyżaków na płytkie wody zatoki, okrążyła ich. Walka skupiła się głównie na abordażu. Krzyżacy stracili kilkuset żołnierzy, a ponad 500 dostało się do niewoli, podczas gdy wielki mistrz zdołał uciec do Królewca. Flota elbląsko-braniewska, wzmocniona zdobytymi jednostkami krzyżackimi, zyskała kontrolę nad Zatoką Świeżą, czyli Zalewem Wiślanym.

Jakie jednostki pływały na naszych i sojuszniczych okrętach? Głównie były to jednomasztowe lub nawet dwumasztowe kogi, czyli płaskodenne jednostki o długości do 30 metrów, wyposażone w 8 do 20 dział, później przekształcone w większe jednostki o większej nośności. Jednakże na Zalewie operowały również mniejsze jednostki, jak balingery z kwadratowym żaglem – popularne statki pirackie, dwudziestoosobowe szkuty flisackie bez pokładu, a także proste barki transportowe z żołnierzami.

Podsumowanie

Bitwa na Zalewie odegrała kluczową rolę w zakończeniu trudnej wojny Jagiellonów poprzez przerwanie ich zaopatrzenia, co można śmiało stwierdzić, gdyż konflikt trzynastoletni dobiegł końca podpisaniem traktatu pokojowego między Polską a Zakonem w Toruniu, 19 października 1466 roku. W wyniku tego porozumienia Polska odzyskała Ziemię Chełmińską wraz z Toruniem, Ziemię Michałowską, Pomorze Wschodnie z Gdańskiem, Żuławy z Malborkiem, Elbląg oraz warmińskie księstwo biskupie z Braniewem i Fromborkiem, które później przyjęły nazwę Prus Królewskich. Reszta terytorium państwa krzyżackiego, znana jako Prusy Zakonne, z Królewcem jako stolicą, stała się lennem Polski. To wydarzenie zapoczątkowało okres prosperity miast, które obsługiwały handel wiślany. Dzięki autonomii oraz rozwojowi gospodarczemu utrzymywały one Polskę przez następne 300 lat, a potem Rzeczpospolitą. Niestety, okres ten przyniósł również początek demokracji szlacheckiej w Polsce.

Zapraszam do wysłuchania opowieści na YouTube oraz na większości platform podcastowych.

Podcast "Miejsca Nieoczywiste" to podróż przez mało znane zakamarki Polski, prowadzona przez entuzjastów podróży. Historia miejsc, bogata w tajemnice i niezwykłe wydarzenia, staje się dostępna dla każdego słuchacza. Podcast reprezentujący ciekawe i nietypowe podcasty historyczne. 
W audycji są przedstawiane zarówno miejsca bliskie, jak i te bardziej odległe, zaskakujące swoją historią i znaczeniem dla kultury kraju. "Miejsca Nieoczywiste" stawiają na różnorodność podróży, tworząc przestrzeń dla tych, którzy chcą odkrywać ciekawe zakątki Polski

1 thought on “Bitwa MORSKA na Zalewie Wiślanym i MORSKA historia tego akwenu. (Podcast, Odcinek #16)”

Leave a Reply

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Zobacz także

Nowa marchia

Nowa Marchia cz. 4 – Lata 1564-1701 w cieniu brandenburskich orłów i Ośno Lubuskie. (Podcast, Odcinek #90)Nowa Marchia cz. 4 – Lata 1564-1701 w cieniu brandenburskich orłów i Ośno Lubuskie. (Podcast, Odcinek #90)

Elektor Fryderyk II aktywnie umacniał swoją dominację, zdolny przyciągać do siebie większość rodów rycerskich poprzez hojne nadania i powierzenie kluczowych stanowisk w administracji. Jego następcy, elektorzy Albrecht III Achilles i

Podcast Miejsca Nieoczywiste

Miejsca Nieoczywiste, czyli podcast w perspektywie – sukcesy, wyzwania i… autor (Podcast, Odcinek #76)Miejsca Nieoczywiste, czyli podcast w perspektywie – sukcesy, wyzwania i… autor (Podcast, Odcinek #76)

Zacznijmy od początku. Jak powstał podcast Miejsca Nieoczywiste? Kim jestem jako autor tego podcastu? Odpowiem na to pytanie, rozważając moje pasje, doświadczenia i to, co wpłynęło na rozwój tego pomysłu.