Fragmentem odnowionych ruin zamku w Rawie Mazowieckiej jest ośmioboczna wieża, o której wkrótce opowiem. To tutaj rozegrała się dramatyczna historia pięknej żony księcia Siemowita. Na łamach artykułu zatytułowanego “Jak Szekspir zainspirował się historią Polaków”, który znalazłem na portalu Focus Historia, chciałbym Wam dziś o tym opowiedzieć. Siemowit III, rządzący w latach 1320-1381, książę z rodu Piastów, którego postać odegrała kluczową rolę w stworzeniu Szekspirowskiej “Zimowej opowieści”, cieszył się reputacją jednego z najwybitniejszych władców Mazowsza. Utrzymywał przyjazne stosunki z królem Polski, Kazimierzem, i zaaranżował małżeństwo swojej córki z Kaźkiem Słupskim, usynowionym wnukiem królewskim, który na pewien czas był nawet rozważany jako kandydat do polskiego tronu. Siemowit III był opisywany jako mądry i szlachetny władca, ale jednocześnie surowy mąż, z natury porywczy i skłonny do podejrzeń. To właśnie on stał się głównym bohaterem tragicznych wydarzeń w latach 60. XIV wieku, które wstrząsnęły całej Europą. Miejscem tej dramatycznej historii był zapewne zamek w Rawie Mazowieckiej, wzniesiony za panowania Siemowita III, a konkretnie wspomniana wcześniej ośmioboczna wieża, która przetrwała do dzisiaj.
Małżeństwa Siemowita
Książę zawarł dwa małżeństwa. Z pierwszego związku z Eufemią, córką księcia opawskiego Mikołaja II i Anny raciborskiej, narodziło się pięcioro dzieci. Janusz i Siemowit, spośród nich, wspólnie rządzili w księstwie. Siemowit IV nawet pretendował do ręki królowej Jadwigi Andegaweńskiej, konkurując z Jagiełłą. Po śmierci pierwszej żony, według kroniki Janka z Czarnkowa, książę pojął za żonę Ludmiłę, córkę księcia ziębickiego, gdy przebywał na dworze cesarza niemieckiego Karola IV w 1357 roku.
Ludmiła urodziła dwóch synów, lecz niestety obaj zmarli w dzieciństwie. Gdy ponownie była w ciąży, Eufemia (siostra księcia) oraz jej syn, książę cieszyński Przemysław I, oskarżyli ją o cudzołóstwo, twierdząc, że jej kochankiem był dworzanin Dobek. Siemowit, ufając tym oskarżeniom, uwięził Ludmiłę w wieży rawskiego zamku i wszczął śledztwo.
Tragedia na zamku
Poddano torturom zaufaną dwórkę księżnej, lecz jej zeznania nie potwierdziły zarzutów wobec Ludmiły. Mimo to książę pozostawał przy swoich podejrzeniach. W 1366 roku, kilka tygodni po narodzinach syna o imieniu Henryk, nakazał udusić Ludmiłę.
Domniemany ochanek zdołał uniknąć schwytania, opuszczając Płock i wyruszając w pielgrzymkę do Ziemi Świętej. W międzyczasie przesłał list, objaśniający okoliczności swojego wyjazdu. Po kilku latach siły Siemowita odnalazły byłego dworzanina. Książę nakazał umieszczenie go w Prusach, co zapewne odbyło się przy współpracy z Zakonem Krzyżackim, a następnie poddano go torturom i ostatecznie powieszono.
Niebawem po tych dramatycznych wydarzeniach do księcia zwrócił się nieznany franciszkanin. Zakonnik utrzymywał, że księżna była niewinna, a pewien człowiek, który wyznał mu to podczas spowiedzi tuż przed śmiercią, pozostawał niezidentyfikowany. Słowa duchownego, ujawniającego tę tajemnicę spowiedzi, nie mogły być zlekceważone.
Syn Siemowita
Część rodziny nie podzielała przekonania o winie Ludmiły. Zaraz po narodzeniu, mały Henryk został przekazany przypadkowej kobiecie mieszkającej pod Rawą, jednak w 1369 roku córka Siemowita III z pierwszego małżeństwa, Małgorzata, wysłała dwóch rycerzy, którzy w nocy porwali dziecko. Księżna umieściła chłopca na dworze męża, Kaźka w Słupsku. Wychowała przyrodniego brata z należytym szacunkiem dla stanu rycerskiego. Gdy chłopiec nieco podrosł, wysłała go na dwór ojca. Siemowit, przekonany o podobieństwie do Henryka, uznał go za swojego potomka, otoczył staranną opieką i polecił kształcić. W 1379 roku obdarzył go tytułem przewodniczącego kapituły katedralnej w Płocku, a przeznaczył do stanu duchownego. Choć przez resztę życia miał żałować swej zbrodni, nakazał odprawianie mszy żałobnych za zamordowaną żonę.
Warto także zauważyć, że Janko z Czarnkowa uchodził za politycznego przeciwnika mazowieckiego księcia, co może rzutować na rzetelność jego relacji. Niemniej jednak historia z zamku rawskiego przekroczyła granice kraju.
Paweł Jasienica w Polsce Piastów bardzo zwięźle opisuje tę historię:
“Owdowiawszy, ożenił się powtórnie ze słynną z urody księżniczką śląską Ludmiłą, którą bardzo kochał. Ktoś jednak puścił po kraju plotkę o rzekomej niewierności księżnej. Siemowit dowiedział się o tym, kazał uwięzić brzemienną żonę w zamku rawskim i w kilka miesięcy po urodzeniu syna udusić. Czynu swego podobno żałował i do śmierci odprawiał pokuty. Jednego z domniemanych uwodzicieli schwytał, włóczył końmi i powiesił. Dziecko imieniem Henryk chowało się u niańki na wsi pod Rawą. Pewnej nocy porwało go dwóch nieznanych jeźdźców”
Bez Happy Endu
Henryk, stając się biskupem płockim, z powodzeniem rozwijał swoją karierę jako duchowny dyplomata. Jego największym sukcesem było pojednanie Władysława Jagiełły i stryjecznego brata księcia Witolda, który przebywał na wygnaniu u Krzyżaków. To właśnie tam spotkał siostrę Witolda, Ryngallę, którą wkrótce poślubił. Niestety, to szczęście nie trwało długo, gdyż po krótkim czasie nagle zmarł. Plotki głosiły, że padł ofiarą trucizny podanej przez żonę. Co interesujące, również on znalazł się w literaturze, gdyż o biskupie płockim opowiada Maćko z Bogdańca w gospodzie “Pod Lutym Turem” w Tyńcu w powieści “Krzyżacy” autorstwa Henryka Sienkiewicza.
W dzisiejszym odcinku podcastu omówię powiązania między “Zimową Opowieścią” Szekspira a historią Siemowita III, drugiego syna księcia mazowieckiego Trojdena I. Widać, że dramat Szekspira, mimo osadzenia na Sycylii, wykazuje niezaprzeczalne podobieństwa do losów mazowieckiego księcia i jego syna Henryka. Dodatkowo opowiedziałem o zapomnianym zamku w Rawie Mazowieckiej. To miejsce pełne historii związanej nie tylko z Siemowitem III, ale także z tajemniczą opowieścią o diabelskim kalendarzu. Zachęcam serdecznie do odwiedzenia zamku w Rawie Mazowieckiej
Zapraszam do wysłuchania na YouTube oraz na większości platform podcastowych.
